Karadağ çifte vatandaşlık ile ilgili ilk adımı attığından beri konunun takipçisiyim ve son öğrendiklerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.
Karadağ kökenli ancak Sırbistan’da yaşayan Dr. Milan Spadijer, bu hafta anayasa mahkemesine başvuruda bulundu. Yürürlükteki vatandaşlık yasasına göre çifte vatandaşlık, Karadağ anayasasına aykırıdır diyerek anayasa mahkemesine başvurmuştur.
Dr. Milan’ın hukuki argümanları şunlardır:
Orantısızlık ve Drakon yasası:
Özetle yasa, yabancı vatandaşları terörizm ve savaş suçu işlemiş biriyle aynı şekilde cezalandırarak, orantısız bir şekilde çifte vatandaşlığa izin vermemektedir. Bu duruma orantısız güçle karşı çıkılmaktadır.
Ayrımcılık yasağının ihlali:
Yurtdışında yaşayan diaspora, Karadağ vatandaşlarının eşleri, vatandaşlıktan yararlanabiliyor. Ancak bunun için çok spesifik dosyaların olması gerekiyor. Şu anki yasaya göre, Karadağ’da doğsan bile tekrar vatandaşlık alamazsın; alabilsen de diğer vatandaşlığından vazgeçmek zorundasın. Bu durum, özgürlüğü ihlal etmektedir. Ancak 3 Haziran 2006’dan önce durum böyle değildi. O tarihten önce çifte vatandaş olanların hakları saklanmış ve çifte vatandaş olmaya devam etmişlerdir. Bu tarihten sonra vatandaşlık alanlara yasak koyulması ise nedensiz bir ayrımcılık yaratmaktadır.
Adil yargılanma ve usuli güvence eksiklikleri:
Vatandaşlık kaybı, 3 Haziran 2006’dan sonra otomatik olarak gerçekleştirildi ve bu karar, tamamen vatandaşlık yasasına göre düzenlendi. Vatandaşlık kaybettirildiği zaman karşı dava açma hakkı kimseye tanınmamıştır. Ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne göre, adil yargılanma standartları herkes için eşittir. Şu anki yasa, bu ilkeyi reddederek hukuka aykırı bir şekilde hareket etmektedir.
Uluslararası sözleşmelere aykırılık:
Karadağ, 2017 yılında AB vatandaşlık sözleşmesini imzaladı ve bu sözleşmeye göre, orantısız ve keyfi olarak vatandaşlığın kaybettirilmesi kesinlikle yasaktır. Ayrıca, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına göre, vatandaşlık hakkı kimlik hakkının bir parçasıdır ve çok özel durumlar dışında (ciddi suçlar) sınırlanması mümkün değildir.
Dr. Milan’a göre, Karadağ çifte vatandaşlık yasası;
• Karadağ anayasasına,
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne,
• Avrupa vatandaşlık sözleşmesine,
• Modern Avrupa standartlarına
kesinlikle aykırıdır.
Kısacası, mevcut Karadağ vatandaşlık yasası, Karadağ anayasasıyla çelişmekte ve Avrupa entegrasyonu açısından değiştirilmesi gerekmektedir. Avrupa Birliği vatandaşlık yasasına göre, “her ülke kendi vatandaşlık yasasını koymakta özgürdür ancak yürürlükteki yasanın Avrupa Birliği yasalarıyla paralel olması gerekmektedir.”
Peki, bu kriz neden çözülemiyor?
Muhalefet, Venedik Komisyonu’ndan (VK) görüş alınmasını kabul ediyor, Spajić de buna sıcak bakıyor ancak yerel mahkemelerin otoritesinin sarsılmaması gerektiğini belirtiyor. Anayasa Mahkemesi yargıcı Dragana Đuranović’in açığa alınma kararına karşı dava açması, durumu daha karmaşık hale getirmiştir. Satler, “Venedikçiler”in çözümünü araştıracak. Yeni toplantı beş, altı gün içinde yapılacak.
Kriz neden çözülemiyor?
Hükümet ile muhalefet arasındaki temel anlaşmazlık, meclisin normal işleyişine dönmesi için çözülmesi gereken iki önemli konu:
• Çifte vatandaşlık yasağı
• Dil kimliği meselesi
Dün gece, Avrupa Birliği delegasyonu başkanı Johan Satler’in arabuluculuğunda yapılan toplantıda da çözüm bulunamamıştır.
Toplantıya katılanlar:
• Başbakan Milojko Spajić
• Başbakan Yardımcısı Filip Ivanović
• Avrupa Entegrasyon Bakanı Maida Gorčević
• DPS Başkanı Danijel Živković
• Sosyal Demokratlar Başkanı Damir Šehović
Olayın temeli nedir?
Muhalefet, Anayasa Mahkemesi yargıcı Dragana Đuranović’in, emeklilik yaşı dolduğu için görevden alındığı kararını hukuksuz bulmaktadır. Ustavni odbor (Anayasa Komisyonu) ve Meclis Başkanı Andrija Mandić bu kararı kabul etmiştir. Ancak Anayasa’ya göre, bir yargıcın görevden alınıp alınmayacağına sadece Anayasa Mahkemesi karar verebilir.
Muhalefetin önerisi:
VK’dan bağımsız bir görüş alınsın ve çıkan karar her iki tarafça kabul edilsin. Bu karşılığında, muhalefet:
• Meclis’e dönecek
• AB entegrasyon yasalarına oy verecek
• Seçim reformu komisyonuna katılacak
Spajić’in önerisi:
Spajić, muhalefetin geri dönmesi için AB reform yasalarına odaklanılmasını öneriyor ancak çifte vatandaşlık ve dil meselelerinin tartışmaya açılmaması gerektiğini belirtiyor.
kaynaklar;
Venedik komisyonundan destek haberi; https://www.vijesti.me/amp/746973/zapelo-na-sastanku-kod-satlera-spajic-nudi-barometar-26-opozicija-trazi-moratorijum-na-jezik-i-dvojno-drzavljanstvo
Anayasa mahkemesine başvuran Dr. Milanın argümanlarını içerdiği metin
https://bit.ly/3CW5rwE
