BERATİ
Türkçe adı : BERAT
Arnavutluk’un 69.000 nüfusuyla dokuzuncu büyük şehridir. Berat Bölgesinin idare merkezi ve en büyük yerleşim yeridir. Aynı zamanda “Bin Pencereli Şehir” olarak da bilinir. Tiran’dan güneye doğru kuş uçuşu 70 km.dir. Arnavutluk’un 2416 m. yüksekliğiyle en heybetli dağı olan Tomorri Dağı’nın eteklerindeki Berat şehrinin sağından yine bu dağdan doğan Osum Nehri geçer. Berat, Osum Nehri’nin geçtiği Osum Vadisi’nde kurulmuştur. Tomorri Dağı Milli Parkı’da Berat yakınlarındadır.
Şehrin ismi Slavcadaki Belgrad isminin değişerek Berat olmasından geliyor. XV. – XVI. yüzyıl Osmanlı kayıtlarında Medine-i Beligrad diye geçiyor. Bu şehrin panoramik görüntüsünde ön plana çıkan, bir yamaç üzerinde yükselen evlerin beyaz boyalarından olsa gerek. Osmanlı döneminde ismi bazen Beligrad olarak kullanılırken, Sırbistan’daki Belgrad ile karışmasın diye Arnavut Beligrad deniliyordu.
İngiliz gezgin ve araştırmacı William Martin Lake, Augustus dönemi Romalı tarihçi Titus Livy’ ye dayanarak Berat’ın antik dönemdeki adının Antipatrea olduğunu yazar. Antipatrea adını Makedonya Kralı Kassander, babası Antipatre’nin adına izafeten vermiştir. Bir başka antik dönem tarihçisi Sozomenos Berat’tan bahsederken Veritos ismini kullanır. Veritos veya Beritos bugün kullanılan Berat’a en yakın isimdir.
M.Ö. 2. yüzyılda Romalılar Berat’ı Makedonyalılardan alındılar. Şehrin adını, 6. yüzyılda erken dönem Hıristiyan bölünmesinde Bizanslılar Pulcheriopolis olarak değiştirdiler ve piskoposluk merkezi yaptılar.
M. S. 9. yüzyılda Bulgar Çarı Simeon Berat’ı ele geçirdi ve ismini Beligrad olarak değiştirdi. Bulgarlar Berat Piskoposluğunu
Ohri’de bulunan Bulgar Başpiskoposluğuna bağladılar.
Berat tarımsal açıdan zengin olan bir bölge olduğu için yıllar boyunca birçok kez el değiştirdi.
Bulgarlardan sonra Bizanslılar tekrar Berat’ı ele geçirdiler ama Bulgar Çarı İvan Asen Berat’ı tekrar Bulgar devletine bağladı. Bulgarlardan sonra Berat Sicilya Krallığının yönetimine geçti. Sicilya Krallığının elinden Bizanslılar tekrar fethettiler. 14. yüzyılda Sırplar Berat’ı Sırp Krallığına bağladılar. 1431 yılında Osmanlılar Berat’ı fethettiler. 1450 yılında Osmanlılar Berat’ı tamamen ilhak ettiler. Osmanlılar Berat’ı ilk dönemde yerel beylerle idare ettiler. 1432-1444 yılları arasında Arianita Beyliğinin başkenti; 1444 – 1479 yılları arasında da Muzaki Prensliğinin başkentliğini yaptı. 1912’de Arnavutluk bağımsızlığını kazanınca Arnavutluk’un bir parçası oldu. 1922 yılında Arnavut Kilisesi Berat’ta bağımsızlığını ilan etti. 1944 yılında Enver Hoca Berat’ta geçici bir hükümet kurmuştu.
